خبرگزاری رضوی ـ آزیتا ذکاء؛ همیشه در صحن آزادی می‌بینمش، با همان لباس سبز، عرقچین و محاسن سفید؛ پیرمرد باصفای فاروجی و خادم مخلص حضرت. هر وقت سخن از خدمت به امام رضا(ع) می‌شود، اشک بر گونه‌هایش می‌غلتد، بغض گلویش می‌ترکد و با صدای بغض‌آلود، فقط از حضرت آبرو می‌خواهد و مرگ باعزتی که در حرم و حین خدمت «جاروکشی» برایش اتفاق بیافتد.
سال 1395 زمانی سراغ علی‌اکبر ریحانی کهن‌سال‌‌ترین خدمه فرش آستان قدس رضوی رفتم که این سوژه ناب از دید رسانه‌ها مغفول مانده بود. مصاحبه‌ام با او موجب شد، شناخته و از وی، مستندی در دوران تولیت حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی تهیه شود.
چهارشنبه امام رضایی این هفته بهانه‌ای شد تا تجدید خاطره‌ای از این خدمه 78 ساله اداره فرش کنیم که در گزارش پیش‌رو، مشروح آن از نظرتان می‌گذرد.
بزرگ شده روستای آق‌چشمه
روستازاده و باصفاست مثل طبیعت زیبای زادگاهش «آق‌چشمه». ته لهجه خراسانی دارد و با سخنان زیبایش، می‌فهمم که کوهی از معرفت در برابرم ایستاده؛ می‌گوید سواد ندارد اما او را برای خلوص‌نیتش تحسین می‌کنم. یادی می‌کند از سال 1363 که به مشهد آمده و برای همیشه ساکن این شهر مقدس شده است. خاطرات آن روزها را چنین بیان می‌کند: «وقتی از زادگاهم آق‌چشمه در 47 کیلومتری فاروج برای همیشه به مشهد آمدم، به شغل بنایی رو آوردم و جمعه‌ها سعی می‌کردم در نماز جمعه شرکت کنم. سال 1375 نزد مرحوم آیت‌الله شیخ ابوالحسن شیرازی، اولین امام جمعه مشهد رفتم و در قسمت ستاد نماز جمعه مشغول به کار شدم. وقتی ایشان فوت کردند و آیت‌الله سیدمهدی عبادی امام جمعه شدند، زمان ایشان هم در این ستاد خدمت کردم. زمان آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی نیز تا حدود هشت سال قبل هم در این بخش حرم بودم».
مفروش کردن صحن‌ها با زیلو و موکت
آقای ریحانی با گذراندن ساعاتی از عمرش در حرم مطهر احساس خرسندی دارد و در مورد خدمتش در اداره فرش چنین سخن می‌گوید: «آن زمان فقط صحن انقلاب، آزادی، قدس و جمهوری اسلامی بود و حدود 20 نفر برای مفروش کردن صحن‌ها بودیم. سال‌های اولی که من برای خدمت در اداره فرش حرم مطهر مشغول شدم، صحن‌ها را با موکت و زیلوهای یزد مفروش می‌کردیم.
قبلا فقط در رواق‌ها و شبستان‌های مسجد جامع گوهرشاد قالی پهن بود. اما از حدود سه دهه قبل، صحن‌ها هم با قالی مفروش می‌شود. خدا به خانه امام رضا(ع) برکت بدهد و شکر که الان تمام صحن و سرایش قالی دارد».
عشق به خدمت
عشقی که به خدمت دارد، من را هم به هیجان آورده و می‌پرسم حاج آقا، خدمت روزانه و آن هم صبح تا عصر برای شما با این سن بالا، خستگی ندارد؟ او این ساعات را لحظه‌ای از عمرش حساب نکرده و چنین بیان می‌کند: «قبلا فقط روزهای جمعه را برای خدمت در نماز جمعه می‌آمدم تا ساعت 2 بعد از ظهر، سه و چهار ساعت جلوی در مسجد جامع گوهرشاد انتظامات می‌ایستادم و بعد می‌رفتم سر کار خودم در انبار فرش و تا 12 شب آنجا بودم.
با افزایش صحن‌ها، کارها بیشتر شده و خدمه‌های فرش به سه شیفت هشت ساعته تقسیم شدند. من هم که قبلا 12 ساعت کار می‌کردم، الان فقط هشت ساعت کار می‌کنم. الحمدالله تاکنون توانسته‌ام، بیایم و امیدوارم خدا همین سلامتی را از من نگیرد تا می‌توانم برای امام رضا(ع) و زائرانش خدمت کنم.
البته حدود هشت سال پیش، از ستاد نماز جمعه اعلام کردند، دیگر افراد بالای 60 سال در این قسمت کار نکنند و در عوض فرزندانشان به جای آنها بیایند. کمتر از یک دهه است که فقط در صحن آزادی غبارهای اطراف صحن را جمع‌آوری می‌کنم».
خدمت پسرانم به حضرت
این خادم باصفای حضرت، صحبتش را با خدمت پسرانش در اداره فرش، ادامه می‌دهد: «دو پسر دارم و وقتی حرم آمدم، آنها را هم با خودم به قسمت خدمات فرش آوردم که پسر بزرگم مختار الان در اداره فرش مشغول است و پسر دیگرم محمدتقی با خودم در خدمات فرش کار می‌کند».
«جاروکشی» خدمتی متواضعانه
نظر این خادم پیشکسوت حرم را در مورد تواضع در خدمت جاروکشی می‌پرسم که در جوابم چنین می‌گوید: «امام جعفرصادق(ع) فرمودند: «هر کس در این دنیا در خدمت ما باشد، آخرت هم با ماست». من ابدا حاضر نیستم این جاروکشی فرش‌های حضرت را با چیز دیگری در دنیا عوض کنم.
ما خدمه فرش سعی‌مان بر این است تا زمانی که زائران نمازشان را خوانده و تمام می‌کنند، فرش‌ها را جمع نکنیم. جلب رضایت زائران امام رضا(ع) هدف خدمت ماست».
غلام حضرت و خادم زائرانش
آخرین سوالم را با حاجت و خواسته همیشه او از امام رضا(ع) می‌پرسم که رقت قلبش تحسین‌برانگیز است و با این پرسش سریع اشک از گوشه چشمانش سر خورده و زیبایی بیشتری به اُبهت مردانه‌اش می‌بخشد و با صدای لرزان می‌گوید: «سلامتی بهترین حاجتی است که من از مولایم گرفتم. اینکه من با این سن می‌توانم هشت ساعت در خانه‌اش خم و راست شوم و غبارهای گوشه و کنار فرش‌ها و صحن‌ها را بزدایم، خودش حاجتی بس بزرگ است.
اما درخواست همیشه من این بوده که تا عمر دارم با آبرو در خانه‌اش خدمت کنم و هرگز غلامی خودش و خادمی زائرانش را از من دریغ نکند. عاقبت هم در خدمت به زائرانش جان به جان آفرین تسلیم کنم. امام رضا(ع) هم به پاس آن همه خدمتی که به زائرانش کردم، انشاالله شب اول قبر به دادم برسد».
ایسنا - عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف با بیان اینکه کپی طرح فرش‌های ایرانی بعضا به طور وسیع در هند و افغانستان اتفاق افتاده، گفت: فرش ایران اعتبار و سابقه متفاوتی دارد و هرچه ما غفلت می‌کنیم و با سیاست‌های غلط خودمان را تضعیف می‌کنیم، دیگران از این پیشینه استفاده می‌کنند.
مرتضی میری در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه حتی در مقطعی در هند به فرش بختیاری، عنوان فرش بختیاری هندی داده بودند، تصریح کرد: از ظرفیت‌های فرش دستباف ایران به خوبی استفاده نشده و بنابراین دیگران از آن استفاده می‌کنند.
به گفته عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف در حال حاضر هم ماجرای کپی طرح فرش‌های ایرانی در جریان است، چراکه گنجینه غنی در فرش ایرانی است. البته برخی هم تغییراتی در این طرح‌ها اعمال می‌کنند و دارند ذائقه بین‌المللی را به سمت خودشان برمی‌گرداند. بنابراین یک جریان دنباله‌دار وجود دارد.
میری در پاسخ به اینکه چه راه‌حلی برای حل این مشکل وجود دارد، اظهار کرد: قدم‌هایی برای حل این مشکل برداشته شد تا از کنوانسیون‌های بین‌المللی در موضوع مالکیت‌های معنوی استفاده کنیم. برخی از مناطق فرش‌بافی ایرانی هم ثبت جهانی شده است. اما هیچ وقت مشخص نشد چگونه باید از این امتیاز و ثبت جهانی استفاده کنیم. دولت تاکنون درباره سازوکارهای استفاده از این ثبت جهانی اطلاع رسانی نکرده است.
وی با بیان اینکه فضا به لحاظ حقوق بین‌الملل برای پیگیری این موضوع فراهم است، تصریح کرد: اما این پیگیری گران قیمت است و باید راه‌های اجرایی به طور مشخص در حوزه فرش دستباف بررسی شود، اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.
تسنیم - فعال حوزه صنایع دستی و فرش دستباف با اشاره به اینکه در چند دهه اخیر ۸۰ درصد از حجم صادرات فرش جهانی به ایران تعلق داشت، گفت: با نهایت تأسف باید بگوییم هم‌اکنون مجموع ارزش ریالی صادرات فرش ایرانی کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، علی‌اکبر بادام برجاه در یک برنامه رادیویی با بیان اینکه در حالی که کشورمان از نظر صادرات فرش دستباف به‌عنوان یکی از مهمترین آثار حوزه صنایع دستی دارای جایگاهی بی‌نظیر در سطح جهان است، موضوع بیمه هنرمندان صنایع دستی را همچنان دارای مشکل دانست و خواستار توجه جدی و بیشتر به حوزه صنایع دستی با هدف رفع مشکلات و توسعه این حوزه به جهت دستیابی و نیل به قله‌های بالاتر شد.
این فعال حوزه صنایع دستی و فرش دستباف با بیان اینکه ایران همواره یکی از مهمترین و بزرگترین صادرکنندگان صنایع دستی به‌ویژه فرش دستباف در سطح جهان بود، گفت: بر همین اساس کشورمان رتبه اول و نخست صادرکنندگان فرش دستباف را در جهان منحصراً در اختیار داشت.
وی با اشاره به این مطلب که بر اساس آمارهای رسمی و مستند ارزش صادرات صنایع دستی ایران در دهه هفتاد بالغ بر 2.2 میلیارد دلار بود است، بیان کرد: با توجه به این عدد در حقیقت ایران حائز رتبه اول در این زمینه در سطح جهان بوده است و 80 درصد از حجم صادرات فرش جهانی به ایران تعلق داشته، اما بانهایت تأسف باید بگوییم هم‌اکنون مجموع ارزش ریالی صادرات فرش ایرانی کمتر از 100 میلیون دلار است.
بادام برجاه ادامه داد: البته ذکر این نکته و توجه به آن نیز ضرورت دارد که حوزه صنایع دستی روند نسبتاً صعودی و رو به رشدی داشته است، به گونه‌ای که ارزش ریالی صادرات صنایع دستی در سال قبل چیزی در حدود 300 میلیون دلار بوده است.
بیمه هنرمندان صنایع دستی هنوز مشکل دارد
این فعال حوزه صنایع دستی و فرش دستباف با تأکید بر ضرورت مهیا کردن شرایط و تمهیدات لازم به جهت امکان تحصیل و استخراج آماری دقیق و شفاف به عنوان یک زیرساخت بسیار حائز اهمیت، تصریح کرد: متأسفانه در سایه نبود آماری مستند و قابل اتکا ما همچنان آمار صحیحی از تولیدکنندگان و هنرمندان صنایع دستی نداشته و نمی‌دانیم چه تعداد فروشنده و یا حتی علاقه‌مند به حوزه صنایع دستی کشورمان داریم.
وی همچنین با اشاره به تداوم مشکل عدم امکان بیمه هنرمندان صنایع دستی که عمدتاً ناشی از فقدان آمار دقیق و مستند در این حوزه است، اظهار کرد: در این زمینه متأسفانه کماکان شبکه حمایتی دچار معضلات و مشکلات جدی است.
بادام فرجاه همچنین یکی دیگر از اقدامات ضروری در حوزه صنایع دستی را لزوم توسعه و تأسیس اندیشکده‌ها و مؤسسات پژوهشی برای انجام کارهای تحقیقاتی در حوزه صنایع دستی دانست و عنوان کرد: افزون بر این موضوع باید با در نظر گرفتن مشوق‌های حمایتی لازم نظیر تخصیص تسهیلات علاوه بر حمایت فکری به شکلی پویا و عملی از عناصر و مجموعه‌های خصوصی شتاب دهنده حوزه صنایع دستی نظیر استارت‌آپ‌ها به شکلی جدی و عملی از طریق راه اندازی مراکز تخصصی حمایت کنیم.
بیشتر بخوانید : بهترین قالیشویی تهر ان از نظر مردم
وی با بیان اینکه یقیناً برای معرفی آثار هنرمندان شاغل در حوزه صنایع دستی کشورمان و بازاریابی و جذب خریداران نیازمند برنامه‌ریزی بیشتری هستیم، افزود: در نظر گرفتن و راه‌اندازی مؤسسات تخصصی و حرفه‌ای در این زمینه با هدف تولید محتوای بصری قاعدتاً بسیار راهگشاست؛ اما همچنان در این مسیر با موانع و مشکلاتی رو‌به‌رو هستیم.
این فعال حوزه صنایع دستی و فرش دستباف همچنین توضیح داد: از آنجایی که شاکله عمومی اقتصاد ایران به صورت دولت محور بنا نهاده شده است، باید الزاماً در وهله اول اقتصاد را به حالت خصوصی تبدیل کنیم تا بتواند بر اساس آن رشد و نمو کرده و به حرکت درآید.
بادام فرجاه در انتها با تأکید براینکه بدون تردید برگزاری نمایشگاه‌های مجازی و رشد و توسعه استارت‌آپ‌ها به رونق هرچه بیشتر این صنعت کمک بسیار شایانی کرده و تأثیر بسزایی نیز خواهد داشت، خاطرنشان کرد: در این زمینه برگزاری نمایشگاه‌ها و خانه‌های فرهنگ مجازی در اقصی نقاط دنیا نیز به شدت می‌تواند باعث کاهش هزینه‌ها شود و علاوه بر آن جشنواره‌های حضوری نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد که باید در هرگونه برنامه‌ریزی‌های کلان و بالادستی مورد توجه و اهتمام قرار گیرد.
بیشتر بخوانید : سمپاشی هتل
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز آذربایجان غربی، مددجویان کمیته امداد سلماس از ابتدای سال تاکنون ۵۱ تخته انواع فرش را بافته بافت 51 تخته فرش به دستان مددجویان کمیته امداد سلماسو به بازار عرضه کرده اند.
خضرلو رئیس کمیته امداد امام خمینی (ره) سلماس گفت: این 51 تخته فرش در قالب ۱۰۴ طرح مددجویی این نهاد تولید شده است.
او ارزش ریالی این فرش ها را ۲۸ میلیارد و ۷۱۵ میلون ریال عنوان کرد.
بیشتر بخوانید : قالیشویی فلکه چهارم تهرانپارس
گراوند رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سلماس پیش از این گفته بود: سلماس با تولید انواع فرش دستباف می تواند در ردیف شهرهای ملی صنایع دستی کشور ثبت شود.
بیشتر بخوانید : سمپاشی منزل برای ساس
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران، دکتر محسن زنگنه در جلسه کارگروه فرش استان که با حضور رییس مرکز ملی فرش ایران و جمع کثیری از مدیران استان و تعاونی‌های فعال در حوزه ابریشم کشی و فرش دستباف تشکیل شد، ضمن تشریح وضعیت فعلی هنر - صنعت فرش در تربت حیدریه، رفع مشکلات ارزی خرید مواد اولیه، تخصیص تسهیلات کم بهره، بیمه شاغلان در زمینه ابریشم کشی، برگزاری نمایشگاه دائمی فرش تربت حیدریه را از مهم ترین نیازهای صنعت فرش شهرستان دانست.
فرحناز رافع روز پنجشنبه در ادامه جلسه افزود: با همکاری وزارت جهاد کشاورزی، سازمان نوغانداری و البته مصوبه مجلس شورای اسلامی خواهیم توانست قدم های خوبی برای عزیزان و دست اندرکاران فرش ابریشمی برداریم.
وی گفت: نگاه دولت به موضوع فرش و به خصوص فرش ابریشم حمایت از "زنجیره تولید" است، بطوریکه بتوانیم به شیوه‌های مختلف از کلیه دست اندرکاران تولید فرش حمایت کنیم تا شاهد پایین آمدن هزینه‌های تولید و به تبع آن افزایش سود صادراتی باشیم.
هم چنین با توجه به نقطه نظرات بخش خصوصی و توضیحاتی که از ایشان مطرح شد مقرر گردید موارد زیر محور مداقه و توجه قرار کیرد:
- تامین اعتبار بیمه قالیبافان و سایر ذینفعان تا حد امکان در بودجه ۱۴۰۲ با مشارکت مجلس شورای اسلامی
- مجوز پردیس فناوری زنجیره ارزش فرش دستباف از طریق مرکز ملی فرش ایران پیگیری شود.
- تعیین تکلیف ابریشم طی جلسات مشترک نمایندگان صمت جهاد و مرکز با میزبانی کمیسیون جهش تولید مجلس شورای اسلامی.
- تشکیل کارگروه پردیس فناوری زنجیره فرش دستباف با حضور ۵ نماینده از مرکز ملی فرش ایران، صمت، فرمانداری، پارک فناوری استان و دفتر نماینده تربت جام.
- طرح موضوع صفر شدن تعرفه واردات پیله از کشور تاجیکستان.
- تسریع معرفی کارگاه های متمرکز و غیر متمرکز حوزه های رنگرزی و نخ ریسی، توسط اداره صمت شهرستان.
- بررسی امکان خرید تضمینی ابریشم توسط اتحادیه ها و تشکل ها
- بررسی امکان برپایی جشنواره بین المللی ابریشم در شهرستان تربت حیدریه